Czy Unia wstrzyma rewolucję łupkową?
W dniu 22 stycznia 2014 r. Komisja Europejska opublikowała następujące dokumenty mające na celu zapewnienie właściwej ochrony środowiska i klimatu w przypadku intensywnego szczelinowania hydraulicznego:
Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie rozpoznawania i wydobywania węglowodorów (takich jak gaz łupkowy) w UE z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego COM(2014) 23 final („Komunikat”);
Zalecenie Komisji Europejskiej z dnia 22 stycznia 2014 r. w sprawie podstawowych zasad rozpoznawania i wydobywania węglowodorów (takich jak gaz łupkowy) z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego (2014/70/UE) („Zalecenie”).
W treści Komunikatu Komisja zauważa duży potencjał wydobycia gazu łupkowego na terenie Unii Europejskiej. Wprawdzie gaz z formacji łupkowych zdaniem Komisji nie jest w stanie zapewnić Unii samowystarczalności w zakresie dostaw gazu, ale z pewnością może, przynajmniej częściowo ograniczyć zależność Unii od jego importu. Potencjalnie wydobycie gazu łupkowego może też doprowadzić do umiarkowanego spadku lub chociaż uniknięcia wzrostu cen gazu, jak również umocnienia pozycji negocjacyjnej wobec dostawców gazu spoza UE. W Komunikacie zwraca się także uwagę na korzyści gospodarcze dla społeczności lokalnych a nawet na korzyści środowiskowe związane niższą emisyjnością energii wytworzonej z gazu w porównaniu do energii wytworzonej np. z węgla (pod warunkiem zapewnienia właściwej kontroli emisji).
Przede wszystkim jednak Komisja koncentruje się w Komunikacie na kwestiach zagrożeń dla środowiska związanych z rozpoznawaniem i wydobywaniem gazu z formacji łupkowych, w szczególności związanych z zanieczyszczeniem wód gruntowych i powierzchniowych substancjami chemicznymi zawartymi w płynie szczelinującym lub wypłukiwanymi z ziemi w procesie szczelinowania. W związku z tym Komisja podkreśliła w Komunikacie konieczność uwzględnienia zagrożeń i obaw społecznych związanych z bezpieczeństwem wydobycia gazu łupkowego, oraz przyjęła Zalecenie określające zasady, których stosowanie ma się przyczynić do umożliwienia wydobywania gazu z formacji łupkowych przy jednoczesnym zapewnieniu ochrony klimatu i środowiska.
Zalecenie zachęca państwa członkowskie, aby podczas stosowania lub dostosowywania przepisów w zakresie węglowodorów uwzględniających intensywne szczelinowanie hydrauliczne zapewniły:
przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko przed udzieleniem koncesji na rozpoznawanie lub wydobycie gazu z łupków;
przeprowadzenie charakterystyki zagrożeń i oceny właściwych dla danego terenu, co pozwoli stwierdzić, czy obszar jest odpowiedni do bezpiecznego rozpoznawania lub wydobycia węglowodorów z zastosowaniem intensywnego szczelinowania oraz zidentyfikować ryzyka;
konieczność dokonywania sprawozdawczości dot. poziomu bazowego (czystości powietrza, wody, aktywności sejsmicznej), aby stworzyć punkt odniesienia dla monitorowania lub w razie awarii;
informowanie opinii publicznej o składzie płynów szczelinujących, składzie ścieków, oraz wynikach monitorowania środowiska aby zagwarantować, że organy i społeczeństwo posiadają udokumentowane informacje o potencjalnych zagrożeniach i ich źródłach;
minimalną izolację odwiertu od otaczających formacji geologicznych, w szczególności w celu uniknięcia skażenia wód gruntowych;
stosowanie najlepszych dostępnych technik (BAT) przy działalności poszukiwawczo-wydobywczej, w celu zapobieżenia występowaniu jakichkolwiek zagrożeń.
Zgodnie z pkt 16.1. Zalecenia, państwa członkowskie, które podjęły decyzje o rozpoznawaniu i wydobywaniu węglowodorów z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego są proszone o wprowadzenie w życie zasad określonych w Zaleceniu do dnia 28 lipca 2014 r. oraz o coroczne informowanie Komisji o środkach wprowadzanych w związku z Zaleceniem.
Komisja będzie monitorować realizację Zalecenia w celu zwiększenia przejrzystości i porównania wdrożenia postanowień Zalecenia w poszczególnych państwach członkowskich oraz przeprowadzi przegląd skuteczności Zalecenia 18 miesięcy po jego publikowaniu. Komisja złoży wówczas sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie i zadecyduje czy konieczne będzie przedłożenie wniosków legislacyjnych. W tym kontekście Komunikat i Zalecenie potencjalnie mogą stanowić wstęp do przyszłych inicjatyw legislacyjnych podejmowanych na poziomie Unii Europejskiej, które skomplikują podejmowanie działalności w zakresie rozpoznawania i wydobywania węglowodorów z formacji łupkowych a tym samym spowolnią tempo „polskiej rewolucji łupkowej”.
